In onze vaste rubriek 10-vragen aan komt een bekend persoon uit het politieke speelveld langs. Dit keer was het de beurt aan Annika Versloot-van der Velden, Manager Public Affairs NL bij FrieslandCampina en Eigenaar van Public Associates.

Wat is de grootste lobbyfout die je hebt gemaakt en wat heb je daarvan geleerd?

Te veel focussen op de korte termijn, en daarbij onvoldoende rekening houden met de langetermijnrelaties die nodig zijn in effectief stakeholder engagement. Dat is niet de beste keuze binnen sectoren die veel in de belangstelling staan zoals de zorg en de landbouw. Je bent dan vooral reactief, terwijl wat je juist wilt en moet is proactief zijn: daar, in die ruimte, kun je sturen op een gezamenlijk narratief, bijvoorbeeld. Wat ik daarvan heb geleerd is dat investeren in duurzame relaties cruciaal zijn en dat dat andere manieren van werken en hanteren van strategie betekenen. Je moet altijd verder denken dan het onmiddellijke doel en bouwen aan vertrouwen. Daarbij lijkt het vaak of lobbyisten éénpitters achter de schermen zijn, dat heb ik ook een tijd precies zo ervaren. Je bent juist soms meer een slimme procesbegeleider, die inhoud van de experts, topic owners en visie vanuit de C-suite verder brengt en daarmee resultaat boekt. Je moet meer in die laatste driehoek denken.

Wat zou je achteraf anders hebben gedaan in je loopbaan?

Als ik terugkijk, had ik misschien meer aandacht willen besteden aan het bewust kiezen van momenten om wat vaker stil te staan bij bepaalde leermomenten, en inzichten die ik gedurende mijn carrière heb behaald. Ik ben van nature gericht op vooruitgang, groei en resultaat, en daardoor ben ik soms te snel verder gegaan zonder volledig te reflecteren op wat bepaalde ervaringen me hebben gebracht. Die momenten van reflectie hadden me nog meer kunnen helpen om mijn persoonlijke en professionele ontwikkeling bewuster te sturen. Gelukkig word je met de jaren wijzer, en geduldiger. Soms.

Wie was je grootste leermeester (of juf) en waarom?

Dat is zeker Jaap Bond geweest. Tijdens mijn tijd bij de Koninklijke KAVB heb ik veel van hem geleerd, en ik heb altijd bewondering gehad voor zijn authentieke stijl. Jaap is altijd honderd procent zichzelf, ongeacht de situatie, en dat maakt hem zo effectief in het bouwen van relaties. Ook in zijn rol als boegbeeld van de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen en als voormalig landbouwgedeputeerde van Noord-Holland, heeft hij laten zien hoe je verschillende belangen kunt verenigen en altijd met een langetermijnvisie moet werken. Zijn pragmatische aanpak en focus op resultaten hebben mij enorm geholpen in mijn eigen werk. Ik ben blij we elkaar ook nog na zijn pensioen regelmatig spreken.

Wat was het politieke dieptepunt van het afgelopen decennium?

Ik zou dit meer willen definieerden als trend: de toenemende (ideologische) polarisatietendens, zowel in Nederland als internationaal. Corona heeft daar ook zeker een rol in gespeeld. Het lijkt wel alsof het steeds moeilijker wordt om een constructieve dialoog te voeren en consensus te bereiken over belangrijke maatschappelijke vraagstukken. En daar hebben we er nogal wat van. Debatten worden snel ad hominem en rauw van toon, en de tijdrovende waan van de dag overheerst. Dat heeft daadwerkelijk aan langetermijnoplossingen werken waar stabiel beleid onder ligt waar ondernemers op kunnen bouwen, overschaduwd. De discussies over duurzaamheidmaatregelen, zoals de emissiereductie, derogatie en stikstof, worden steeds vaker gekenmerkt door scherpe tegenstellingen. En dat terwijl er wél afspraken over zijn gemaakt waarvan de einddata nu gloren aan de horizon. Daar ligt de crux van de impasse. Je als overheid verschuilen achter een nieuwe ‘visie 20-zoveel’, kan niet meer. Vooruitschuiven is nu exclusief voor voorgangers. Daarom wordt nu alles snel bestempeld als ‘crisis’, van mest tot asiel. Deze framing en sich maakt alweer felle parallelle debatten los die niet gaan over de inhoud maar over wie er gelijk heeft. Die vraag wie het gaat oplossen en hoe, blijft daarmee steeds onbeantwoord. En dat op een immens complex en precair geopolitiek toneel waarin structurele verschuivingen waar te nemen zijn waar Nederland en Europa op voorbereid moeten zijn. Mario Draghi roept in zijn analyserapport voor Europa op tot jaarlijkse miljardeninvesteringen om de economische achterstand in te halen en geen positie verder te verliezen. Maar ook hier is die tendens waarneembaar. “The Draghi report is full of good intentions to mend a continent losing its way. But while the vision is bold, the politics are practically impossible” stelde Politico op de dag van publicatie. Willen we structureel duurzaam vooruit, is het zaak om die tendens te buigen.

Wat is jouw belangrijkste lobbytip?

Het opbouwen van een groep van ‘vaste relaties’ is de kern van effectief lobbyen. Door zorgvuldig een netwerk van ‘ambassadeurs’ om je heen te verzamelen, creëer je een beschermende kring, een soort bumper, van mensen die jouw verhaal resoneren puur vanuit hun autoriteit en expertise. Deze kring fungeert als een waardevolle buffer, vooral in tijden van externe druk. Zij zijn naast je endorser ook je georganiseerde tegenspraak, in de zin van een moreel kompas. Durf meer outside-in te denken, in die zin. Het is niet altijd eenvoudig om dat structureel op te zetten want het is ook eng om mensen aan je te binden en ‘binnen te halen’, maar ik geloof er heilig in en ga die battle for the good graag aan binnen organisaties. Een goed opgebouwd netwerk van ambassadeurs biedt continue wederzijdse ondersteuning waardoor je in staat bent om proactief op nieuwe uitdagingen in te spelen en je ambities verder te brengen en naar buiten te brengen. Kijk daarbij ook eens wat verder dan je neus lang is: buiten je dagelijkse periferie zijn vaak verrassend waardevolle connecties te ontdekken, die eenmaal in je netwerk jouw missie echt verder kunnen brengen en ongekend waarde toevoegen. Zo heb ik voor FrieslandCampina de link gelegd met onder meer het Europees Ruimtevaart Agentschap ESA, de internationale kunstwereld, de Nationale Denktank en Monks., waaruit mooie samenwerkingen zijn ontstaan. Ook heb ik Nyenrode Business University verbonden aan de Nederlandse bloembollensector. Telers van tulpen en narcissen gingen daar toen ineens de kasteelschoolbanken in, in pak.

Waarom ben je lobbyist geworden? Wat drijft je als lobbyist?

Ik ben lobbyist geworden omdat ik een passie heb voor belangenbehartiging, mensen bij elkaar brengen en nieuwe strategische netwerken bouwen waarvan je nog niet wist dat je ze nodig had. Wat me drijft, is het creëren van verbindingen, narratieven en het verdiepen van de dialoog. Er zit een gelaagdheid in lobbyen: het gaat niet alleen om wat partijen op het eerste gezicht willen, maar om de diepere drijfveren en motivaties die achter hun standpunten schuilen. Door aandacht te besteden aan die lagen—persoonlijke belangen, culturele contexten, en maatschappelijke waarden—kun je beter begrijpen waar echte vooruitgang mogelijk is. En waar de gemene deler ligt. Zo worden duurzame oplossingen gevonden die verder gaan dan alleen maar compromissen, en die zowel praktisch als toekomstbestendig zijn. Dit werkt vaak heel goed om overheidsambities en die van bedrijfsleven aan elkaar te verbinden. Juist dan kan het gaan vliegen, en daar doe je het voor.

Welke politicus, waarmee je het niet per se op inhoud eens bent, bewonder je, en waarom?

Jan Peter Balkenende. Als premier van Nederland heeft hij een belangrijke rol gespeeld in het stimuleren van duurzame economische groei en het bevorderen van internationale samenwerking. Tijdens de economische crisis van 2008 wist hij Nederland met een pragmatische aanpak door een moeilijke periode te leiden, gericht op het verminderen van het overheidstekort en het waarborgen van economische stabiliteit. Ik heb destijds aan zijn zijde nooit eigen twijfel kunnen ontdekken, alleen maar vastberadenheid. Hij heeft zich nooit af laten leiden en als je weet hoe Den Haag werkt, dan weet je dat dit echt heel knap is. Als liaison van FrieslandCampina voor de Dutch Sustainable Growth Coalition heb ik Jan Peter persoonlijk leren kennen, en van dichtbij gezien hoe hij met zijn kennis, enorme snelle denkkracht, analytisch vermogen en diplomatie verschillende belangen feilloos weet te verbinden en richting kan geven aan strategie. Zijn vermogen om op een open en rustige manier complexe discussies en onderwerpen te duiden, was al zichtbaar tijdens zijn premierschap. Tijdens zijn openingsspeech bij de kick off van de Nationale Denktank 2024 een paar weken geleden, liet hij zaal met jonge ‘denktankers’ helemaal opgaan in zijn ontwapenende manier van denken en spreken én zijn humor. Zo nam hij hen mee in zijn verhaal door aan de hand van zijn (grote) stapel vakantieliteratuur. Waanzinnig.

Henk Vermeer wil ook nog heel graag noemen. Hij is geen politicus die groots op de voorgrond staat, maar maakt veel indruk met zijn rustige vastberadenheid en oprechte betrokkenheid. Ik volg zijn debatten regelmatig, ook in Nieuwspoort in de aanloop naar de landelijke verkiezingen. Zijn respectvolle maar scherpe manier van debatteren, zonder zijn overtuigingen te verliezen, is iets wat ik zeer bewonder. In de Videoland-documentaire ‘Caroline’ kwam zijn compassie echt naar voren. Hij was degene die een ploeterende, soms diep worstelende Caroline van der Plas met zijn steun en vastberadenheid door de campagnestrijd voor de Provinciale Statenverkiezingen heeft geloodst. Die beelden dat hij, soms een beetje verloren in het moment, naast haar zit met een arm om haar heen en bemoedigend tegen haar spreekt vond ik méér dan ontwapenend, het toont de menselijke kant van de politiek. Dat zien we veel te weinig. De ontroering mag van mij wel terug in het politieke debat, misschien ligt daar wel een sleutel.

Wat vind je de meest inspirerende lobby van de afgelopen tijd en waarom?

Als kunstenaar volg ik de kunst- en cultuursector met bijzondere belangstelling. Een van de meest inspirerende lobby’s uit een andere categorie, vind ik de gezamenlijke inspanning voor de EU-Auteursrechtrichtlijn die in 2019 is aangenomen. Kunstenaars, filmmakers, muzikanten en modeontwerpers hebben hun krachten gebundeld om sterkere bescherming van auteursrechten te realiseren in het digitale tijdperk. Wat deze lobby bijzonder maakt, is hoe de creatieve sector erin slaagde om een verenigd front te vormen en effectief invloed uit te oefenen op Europees beleid. Ze brachten de uitdagingen die digitale platforms met zich meebrengen—zoals het ongeautoriseerd delen van beschermd werk—op overtuigende wijze onder de aandacht van beleidsmakers en het publiek. Door middel van persoonlijke ontmoetingen met Europarlementariërs, grootschalige publieke campagnes en samenwerkingen met culturele instellingen wisten ze een complexe boodschap helder over te brengen.

Wat is jouw mooiste reisherinnering en waarom?

Een van mijn meest memorabele reizen was het rijden van de volledige Route 66 in de Verenigde Staten, waarbij ik in een paar weken van de oostkust naar de westkust reisde met mijn man. Deze iconische route bood een fascinerende dwarsdoorsnede van de Amerikaanse samenleving en economie. Het liet me de enorme diversiteit en de contrasten zien tussen verschillende regio’s, zowel op cultureel als op economisch vlak. Wat me tijdens deze reis bijzonder opviel, was het scherpe contrast tussen de dynamische, innovatieve steden aan de kust en het rustige, traditionele -vaak zeer arme- binnenland. Ik heb locaties van Mcdonalds gezien waar je met food coupons kon betalen en het gras rijkelijk groeide vanuit de scheuren in het asfalt. In steden als Chicago en Los Angeles heerst een sfeer van constante beweging en vooruitgang, gedreven door technologie en moderne industrieën. Daarentegen zijn er in het binnenland plaatsen waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan, met gemeenschappen die sterk geworteld zijn in lokale tradities en waarden. Een bijzonder moment was mijn bezoek aan Seligman, Arizona. Dit kleine stadje, gelegen in het hart van de route, voelt als een levend museum. In de diner raakte ik in gesprek met de eigenaar, die met passie vertelde over hoe de Route 66 ooit de belangrijkste verbindingsweg was die verschillende delen van het land en hun inwoners met elkaar verbond. Hij sprak over de uitwisseling van ideeën, culturen en economische activiteiten die deze weg mogelijk maakte. Deze ervaring heeft me (realiseer ik me achteraf) veel inzicht gegeven in het belang van verbinding en communicatie—elementen die cruciaal zijn in lobbywerk. Net zoals de Route 66 verschillende gemeenschappen met elkaar verbond, draait lobbyen om het overbruggen van verschillen tussen diverse stakeholders met uiteenlopende belangen en perspectieven. Het gaat erom begrip te hebben voor de achtergronden en motivaties van alle betrokken partijen en te zoeken naar gemeenschappelijke doelen.

Welk boek moet de PA-professional gelezen hebben?

Een boek dat zeker op de leeslijst van elke PA-professional zou moeten staan, is “Thinking, Fast and Slow” van Daniel Kahneman. Dit boek biedt een diepgaand inzicht in de manier waarop mensen beslissingen nemen, en het onderscheid tussen Systeem 1 (snelle, intuïtieve beslissingen) en Systeem 2 (langzamere, meer analytische beslissingen) is essentieel voor iedereen die strategisch beleid wil beïnvloeden.

The Ministry of Common Sense” van Martin Lindstrom biedt een inspirerende kijk op hoe bureaucratie en inefficiëntie binnen organisaties vaak innovatie in de weg staan. Lindstrom gebruikt creatieve en visuele metaforen om te laten zien hoe gezond verstand en strategisch inzicht processen kunnen vereenvoudigen en effectiever maken. Voor public affairs-professionals is dit boek relevant omdat het laat zien hoe je, net als in de kunstwereld, buiten de gebaande paden moet denken om vastgeroeste structuren te doorbreken en resultaten te behalen. Lobbyen vereist vaak het vermogen om creatieve oplossingen te vinden binnen complexe netwerken van stakeholders, en dit boek benadrukt het belang van strategisch, maar vooral ook creatief denken om tot vernieuwende oplossingen te komen.

Ook een bijzonder boeiend boek, vooral in het kader van internationale public affairs, is “The Korean Wave: Korean Popular Culture in Global Context” van Youna Kim. Dit boek verkent hoe Zuid-Korea zijn invloed wereldwijd heeft uitgebreid door middel van soft power via populaire cultuur, zoals K-pop en K-drama’s. Dit laat zien hoe cultuurstrategieën een essentiële rol spelen in het versterken van een land’s positie op het wereldtoneel. Wat hier inspirerend is voor PA-professionals, is hoe je culturele diplomatie kunt gebruiken om publieke perceptie en politieke relaties subtiel te beïnvloeden.

Naast deze boekentips wil ik graag aankondigen dat mijn e-book, ‘The HUG’, binnenkort verschijnt. Vanuit mijn eigen ervaring heb ik gezien hoe er van bedrijven steeds meer wordt gevraagd en verwacht, door meer en nieuwe regelgeving, maatschappelijke verwachtingen en social media, en de almaar groeiende aandacht voor duurzaamheid en transparantie. Dit veroorzaakt soms een klem of kramp tussen juist het willen laten zien hoe ambitieus je bent en nieuwe stappen zet, en de angst om daarop direct bekritiseerd of neergesabeld te worden- denk aan ‘greenwashing’. ‘The HUG’ is mijn visie op hoe bedrijven (en overheden) meer proactief stappen kunnen (durven) zetten door een netwerk van ambassadeurs om zich heen te bouwen, meer outside-in te handelen én hun eigen tegenspraak goed te organiseren. Inclusief de governance en rapportage. ‘The HUG’ laat zien hoe je die kring stapsgewijs creëert en hoe deze je kan helpen om duurzaam vooruit te komen. Hou mijn aankondigingen in de gaten- ik kijk ernaar uit om deze inzichten verder te delen, benader me gerust voor een kop koffie.