Jildau Schuilenburg, Samenwerkingsverband Noord-Nederland
Monique Schumans, Wepublic

Nu de lijsttrekkers bij de meeste politieke partijen bekend zijn, begint de strijd om de rest van de kandidatenlijst. Wie maakt kans op een zetel na de verkiezingen in maart volgend jaar? De populariteit van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt is mede toe te schrijven aan zijn steun vanuit de regio Twente. Voor politieke partijen is dit een uitgelezen kans om nu bij het samenstellen van de lijsten te kijken naar regionale spreiding. En voor het democratische gehalte van ons land is dit een vereiste.

Regeringspartij ChristenUnie maakte afgelopen weekend haar kandidatenlijst bekend. Op deze lijst is in de top-5 van regionale spreiding weinig sprake. Opvallend is wel dat de spreiding over de Randstad keurig is verdeeld. Kandidaten uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Tellen we Amersfoort hierbij op, de woonplaats van Gert-Jan Segers, dan tekent zich hier een treurig gebrek aan regio-afspiegeling af. Het CDA, regiopartij bij uitstek, maakt later deze maand haar lijst bekend. Zullen de christendemocraten de regionale vorm van diversiteit wél doorgevoerd hebben?

Hartstikke scheef

In 2017 telde de Tweede Kamer 97 leden vanuit de Randstad, tegenover slechts 53 elders uit het land. Hartstikke scheef, Nederland is zoveel meer  dan de Randstad. Niet veel anders is het gesteld met ambtenaren op de Haagse departementen. De journalistiek woont in groten getale in de hoofdstad. De regionale parlementaire pers, die vroeger kantoor hield in Den Haag, is grotendeels wegbezuinigd. Zo wordt de Haagse kaasstolp versterkt door de randstadbubbel.

Het dreigende massaontslag bij Tata Steel haalde de voorpagina van de kranten en leidde tot politiek debat. Daarentegen stond het banenverlies van 580 arbeidsplaatsen bij het Twentse Vredestein amper in de spotlights. Laat staan dat er nu, noch in de media noch op het Binnenhof, genoeg gesproken wordt over de 20.000 banen die verloren dreigen te gaan in het Noorden door het stopzetten van de gaswinning.

Met de overwinning van Donald Trump en de brexit nog vers in het geheugen, wil de politiek koste wat kost een tweedeling in Nederland voorkomen. Het huidige regeerakkoord bevatte maar liefst 79 keer het woord regio. Ook werd €950 mln vrijgemaakt om regionale initiatieven te ondersteunen in Regiodeals. Gelden die de regio kan inzetten.

Eigenlijk is het vreemd dat regio’s om een pot met geld moeten strijden. Dat zou ‘gewoon’ onderdeel moeten zijn van het rijksbeleid, waardoor de kracht van Nederland slim wordt benut. Onwil is het vanuit de Haagse bubbel meestal niet, onwetendheid over wat er speelt is eerder het geval.

Maatschappelijke opgaven

Lastig is het wel, gelet op het feit dat de grootste maatschappelijke opgaven uiteindelijk in de regio gerealiseerd moeten worden. Denk aan het herstel van de regionale economie met het mkb, de verduurzaming van de energievoorziening en de transitie in de landbouw.

Regio’s zelf zitten niet stil: bedrijven, kennisinstellingen en overheden werken steeds meer samen om te komen tot innovatie en economische groei. Zo werken ondernemers, onderwijsinstellingen en overheden in de Achterhoek samen in een Regionale Board. In het Noorden bestaat al lange tijd een samenwerking waarbij een diversiteit van organisaties verenigd is op verschillende thema’s.

Dit krachten bundelen is juist in de gebieden buiten de Randstad van wezenlijk belang. Je moet extra je best doen om als regio gehoord te worden in Den Haag. Werkbezoeken van bewindspersonen en Kamerleden houden, als ze niet zelf uit het gebied komen, qua afstand vaak op bij de maximale reistijd van een uur van Den Haag.

Lijst samenstellen

Hoe de andere politieke partijen de lijst samenstellen en of de leden hiermee akkoord gaan, ontvouwt zich in de komende weken. Als na de verkiezingen in maart volgend jaar in de blauwe zetels meer dan de helft van de Tweede Kamerleden van buiten de Randstad zitten, kunnen we spreken van een gelijkwaardige en evenredige verdeling van de volksvertegenwoordigende taak over Nederland. Politieke partijen moeten hun kieslijsten vanaf nu dan wel met andere ogen bekijken. Naast de ‘standaard’ diversiteitscriteria komt er nu nog een nieuwe categorie bij.

Of pakt de regio zelf de regie en brengen de kiezers massaal hun voorkeursstem uit op een kandidaat uit de eigen regio?