In ons vaste rubriek 10-vragen-aan komt een bekend persoon uit het politiek speelveld langs. Dit keer was het de beurt aan Femke de Vries. Femke werkt als belangenbehartiger bij VluchtelingenWerk Nederland.

Wat is de grootste lobbyfout die je hebt gemaakt en wat heb je daarvan geleerd?

Voordat ik bij VluchtelingenWerk werkte, deed ik belangenbehartiging bij een organisatie die zich inzet voor eerlijke arbeidsomstandigheden in de wereldwijde kledingindustrie: de Clean Clothes Campaign.  We hadden met onze partners in landen als India en Bangladesh onderzoek gedaan naar de arbeidsomstamdigheden in fabrieken die produceren voor bekende Nederlandse kledingmerken. Het werd een pittig rapport waarin een lijst aan misstanden werd benoemd zoals excessief overwerk, seksuele intimidatie en brandgevaarlijke fabrieken. Om de lokale vakbonden en kledingarbeiders te beschermen, hadden we de namen van de onderzochte fabrieken noodgedwongen geheim gehouden. Openbaarmaking van de betreffende locaties zou namelijk onmiddellijk tot sancties leiden zoals ontslag of erger, dat was helaas common practice in deze keiharde industrie.

Bij de lancering van het rapport ging het vervolgens vooral over het feit dat de merken niet zouden kunnen verifiëren welke fabrieken waren onderzocht. Dit terwijl de schendingen in alle fabrieken plaatsvonden en we een dialoog wilden over de aanbevelingen om deze industrie-breed aan te pakken.

Achteraf gezien was het beter geweest als het onderzoek door een extern onderzoeksbureau zou zijn uitgevoerd, met input van onze lokale partners. De gevonden misstanden zouden dezelfde zijn, maar er zou dan meer ruimte zijn voor een inhoudelijke discussie met de kledingbranche die vertegenwoordigd werd door de machtige Raad Nederlandse Detailhandel. De les die ik hieruit haalde is: identificeer vooraf alle obstakels die aan een inhoudelijke discussie in de weg kunnen staan en haal deze weg, voordat je een rapport of campagne lanceert.

Wat zou je achteraf anders hebben gedaan in je loopbaan?

Ik begon mijn loopbaan als advocaat bij een Haags advocatenkantoor, op de sectie corporate arbeidsrecht die met name werkgevers zoals grote verzekeraars bijstaat. Vanaf dag 1 merkte ik dat dit niet ‘mijn plek was’, ondanks de inhoudelijke kansen die ik kreeg. Ik was echter vastberaden om mijn advocatenopleiding daar af te maken, wat ik ook heb gedaan. Achteraf gezien had ik beter eerder kunnen switchen naar een kantoor dat beter paste bij mijn idealen met meer diverse cliënten waaronder gewone burgers.

Wie was je grootste leermeester (of juf) en waarom?

Best lastig om specifiek één persoon te noemen.. Maar tijdens mijn studie rechten studeerde ik een semester politieke wetenschappen in Ierland. Ik volgde daar het vak Northern Ireland politics van hoogleraar Neil O Dochartaigh die veel indruk op mij maakte.  Hij vertelde erg bevlogen over ‘the Troubles’ en maakte inzichtelijk dat oorlogen en conflicten niet over religie of afkomst gaan. Het gaat niet over katholiek versus protestant, moslim versus christen of überhaupt verschillen tussen gewone mensen. Het gaat (bijna) altijd over machthebbers die hun invloed willen behouden of uitbreiden, waarbij propaganda wordt ingezet om onderlinge haat tussen mensen aan te wakkeren. Op een field trip naar Belfast werd dat pijnlijk zichtbaar: gescheiden wijken en kleine kinderen die de buren aan de ‘andere kant’ ‘bastards’ noemen. Dit inzicht helpt mij om hedendaagse conflicten zoals nu Rusland-Oekraïne én de vluchtelingen uit deze landen, beter te begrijpen.

Wat was het politieke dieptepunt van het afgelopen decennium?

Momenteel natuurlijk de vreselijke oorlog in Oekraïne. Er zijn geen woorden voor deze tragedie en het enorme menselijk leed. Ik ben geraakt door alle verhalen van mensen die naar Nederland zijn gevlucht.

Verder wil ik graag de Moriadeal uit 2020 noemen als dieptepunt. Ik was vanuit VluchtelingenWerk verantwoordelijk voor de campagne #500kinderen, waarin we samen met Stichting Vluchteling en Defence for Children actie voerden om 500 alleenreizende kinderen vanuit Griekse vluchtelingenkampen, veilige opvang te geven in Nederland. Het overbelaste grensland Griekenland had namelijk een verzoek gedaan aan EU landen voor solidariteit en het overnemen van deze minderjarigen, die in Griekenland zeer kwetsbaar zijn voor uitbuiting en geweld. Omdat het toenmalige kabinet weigerde aan dat verzoek gehoor te geven, hebben wij aan gemeenten gevraagd om hun steun uit te spreken voor de opvang van 500 kinderen. De respons was overweldigend: meer dan de helft van álle gemeenten zei ja tegen het verzoek en de actie werd breed gesteund in de samenleving. Burgemeesters klommen letterlijk op de barricaden om hun steun te betuigen tijdens landelijke manifestaties. Maar het kabinet bleef hardnekkig weigeren. Pas ná de allesverwoestende brand in kamp Moria in september 2020 besloot het kabinet in actie te komen. Er werd echter een lelijke ‘deal’ gesloten die erop neerkwam dat 100 vluchtelingen uit Griekenland naar Nederland mochten komen, maar dat dit aantal in mindering werden gebracht van het quotum van 500 vluchtelingen die Nederland jaarlijks uitnodigt uit vluchtelingenkampen buiten de EU.  De deal werd dan ook door iedereen hevig bekritiseerd. ‘De schaamte voorbij’ en een ‘uitruil in leed’ schreven wij in ons persbericht.

Wat is jouw belangrijkste lobbytip?

Mijn belangrijkste lobby tip is: ga de samenwerking aan en kies partners die vanuit een ander perspectief kracht toevoegen. De kracht van de 500kinderen campagne lag in de samenwerking met gemeenten, partijprominenten en burgemeesters van álle coalitiepartijen.  Ook in onze lobby voor beter beschermingsbeleid voor Afghaanse tolken – een lobby die we voerden ver voor de val van Kabul – zochten wij de samenwerking met andere partijen zoals de militaire vakbond en veteranen. Het maakt veel impact als een veteraan vertelt dat zijn tolk zijn ‘ogen en ogen’ waren tijdens de gevaarlijke missies en over de bijzondere band die ontstaat tussen militair en tolk. De boodschap dat we deze tolken niet in de steek kunnen laten, konden zij perfect overbrengen.

Wat is je ambitie over 10 jaar?

Eigenlijk heb ik geen idee wat ik over 10 jaar doe. Ik hoop in ieder geval nog steeds net zoveel voldoening en energie uit mijn werk te halen als nu. Het advocacy werk bij VluchtelingenWerk vind ik prachtig om te doen. Het is voortdurend in beweging en de politieke context blijft boeiend.

In wiens schoenen zou je graag voor een dag willen staan en waarom?

Ik zou wel een dagje in de schoenen van Jacinda Ardern, de premier van Nieuw Zeeland willen staan. Zij symboliseert voor mij mensvriendelijke nieuwe-stijl politiek. Ik zou graag willen zien hoe ze te werk gaat in de – ongetwijfeld ook in Nieuw-Zeeland – complexe politieke realiteit. Daarnaast is Nieuw-Zeeland een land dat ik heel erg graag een keer zou bezoeken, dus ik zou er dan direct een rondreis aan vast plakkenJ

Wat is er de afgelopen jaren veranderd in de politiek en de rol van lobby?

Alles is veel vluchtiger is geworden en ook veel harder. Ik heb bewondering voor het harde werk van de meeste Kamerleden die hun werk integer doen.  Maar de recente trend van bijna ontspoorde Kamerdebatten, de dreigende taal en de verwensingen zijn echt om te huilen. Je durft met een schoolklas bijna niet meer plaats te nemen op de publieke tribune en dat is hartstikke jammer.

Hoe ziet jouw favoriete zondagmorgen eruit?

We hebben het geluk van een zwemsteiger voor de deur. Dus op een mooie zomerdag spring ik het liefst in het water, even suppen of zwemmen met onze drie jongens en daarna lekker ontbijten met koffie in de zon.

Welk boek moet de PA professional gelezen hebben?

Ik vind het boek ‘Public Affairs in maatschappelijk perspectief’ een aanrader. Ontwikkelingen in onze maatschappij zijn immers steeds belangrijker bij belangenbehartiging. In de ideale wereld zou belangenbehartiging mijns inziens altijd de maatschappij als geheel moeten dienen. Winst ten koste van mens of planeet is immers geen echte winst.

Femke geeft de pen door aan Huub Sloot. Hij traint en helpt belangenbehartigers van NGO’s bij het bepalen van hun strategie.