In onze vaste rubriek 10-vragen-aan komt een bekend persoon uit het politieke speelveld langs. Dit keer was het de beurt aan Wouter Kniest, Adviseur Public Affairs bij Zorgverzekeraars Nederland.

1. Wat is de grootste lobbyfout die je hebt gemaakt en wat heb je daarvan geleerd?

Lobby is de kunst van het vooruitkijken: op zoek naar wederzijdse belangen en de juiste timing. Vooral in het begin van mijn loopbaan heb ik me wel eens verkeken op een lobbygesprek waarbij mijn voorbereiding niet aansloot op de behoefte van het Kamerlid. Als je werkt voor een ledenorganisatie en je managet heel veel dossiers dan is goede timing soms een uitdaging omdat je met je leden veel moet afstemmen. Je doorloopt niet altijd het perfecte lobbyproces, je moet bijsturen en inspelen op onverwachte situaties. Je zou kunnen zeggen dat foutloos lobbyen niet bestaat en dat maakt het werk eigenlijk wel zo interessant.

2. Wat zou je achteraf anders hebben gedaan in je loopbaan?

Ik zou weinig anders doen. Ik werk met veel plezier. Het vak van belangenbehartiging en communicatiestrategie is op mijn lijf geschreven. Wel heb ik vroeger geschiedenis of archeologie als studie overwogen, dan had ik nu misschien voor de klas gezeten of met laarzen bij een opgraving gestaan. Had ik ook leuk gevonden.

3. Wie was je grootste leermeester (of juf) en waarom?

Ik blijf leren van mensen met wie ik werk. En zij hopelijk ook van mij. Maar als ik iemand als leermeester moet aanwijzen dan is het Douwe de Joode. Hij heeft mij – toen ik begon als jonge, net-afgestudeerde consultant – veel geleerd over het vak. Hij benadrukte scherp te zijn op de lange termijn én oog te hebben voor details.

4. Wat was het politieke dieptepunt van het afgelopen decennium?

Er zijn vooral weinig hoogtepunten. Al zullen veel Nederlanders de recente overwinning van BBB als een hoogtepunt ervaren. Het laat zien dat de zwevende kiezer op zoek is naar politieke daadkracht. De politiek en de samenleving zijn communicerende vaten en beiden maken een moeilijke fase door. Erg verheffend is het soms niet. Daar werd ik extra mee geconfronteerd toen ik thuis een debat volgde en mijn dochter van 9 haarfijn benoemde dat mensen zo niet met elkaar moeten praten. Dus mijn hoop is gevestigd op de nieuwe generatie!

5. Wat is jouw belangrijkste lobbytip?

Ik vermoed dat het in deze rubriek vaker is gezegd, maar eerlijkheid is essentieel. Doe je dat niet, dan struikel je vroeg of laat over je eigen leugen. Daarnaast vind ik ‘wegwerp-lobby’ – puur gericht op het effect op de korte termijn en op eigenbelang – niet meer van deze tijd.

6. Waarom ben je lobbyist geworden? Wat drijft je als lobbyist?

Ik ben niet bewust lobbyist geworden. Ik heb een achtergrond in bedrijfscommunicatie en een brede interesse. Het lobbyvak is zodoende op mijn pad gekomen. Mijn drijfveer is om in alles wat ik doe (klein en groot) een bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Uiteraard doe je dat vanuit het perspectief van je organisatie, maar je voegt waarde toe als je het organisatiebelang kan verbinden aan belangen van andere stakeholders. En dat lukt verrassend vaak.

7. Welke politicus, waarmee je het niet per se op inhoud eens bent, bewonder je, en waarom?

Vandaag de dag mag je voor iedere politicus bewondering hebben omdat het helaas flinke consequenties heeft voor je persoonlijke levenssfeer. Goede politiek mag schuren, maar moet wel redelijk blijven. Dus een politicus die vanuit zijn idealen problemen agendeert en deze wil oplossen zonder zich in te graven in het eigen gelijk, die heeft bij mij een streepje voor. Gelukkig zijn er nog genoeg politici die dit kunnen. In de debatten over de zorg vind ik Corinne Ellemeet hierin een voorbeeld.

8. Wat is er de afgelopen jaren veranderd in de politiek en de rol van lobby?

Dat social media een ongekend effect hebben op het functioneren van onze democratie is wel duidelijk. Het bespelen van de publieke opinie (met fake news) is overigens van alle tijden. Zo waren blauwboekjes heel populair rond de 17^e eeuw. Anonieme schrijvers maakte in een blauwboekje een politieke tegenstander zwart. Social media kunnen problemen sneller blootleggen, maar ook mensen totaal op het verkeerde been zetten. En hardnekkig ook. Zo worden zorgverzekeraars door veel burgers en sommige politici online steevast afgeschilderd als commerciële bedrijven, terwijl het vooral coöperaties zijn; allemaal zonder winstoogmerk. Voor belangenorganisaties is het daarom juist belangrijk om de verbinding te zoeken, te werken aan duurzame oplossingen en proactief hierover te communiceren.

9. Wat is jouw mooiste reisherinnering en waarom?

Voor mijn werk heb ik veel collega-organisaties in Europa bezocht. Dan merk je dat we in Nederland soms onvoldoende beseffen dat we het best goed geregeld hebben. In Nederland vinden we bijvoorbeeld het eigen risico in de zorg te hoog, terwijl je in België snel veel meer geld kwijt bent, zoals aan liggeld in het ziekenhuis. Maar andersom kan ook: tijdens mijn bezoek aan Tallinn zag ik hoe de Esten ver op ons voorliggen wat betreft de digitalisering van hun overheid en gezondheidszorg. Bijzonder om in een land te zijn dat eigenlijk nog bezig is met zijn ‘wederopbouw’ en gewoon aan de slag gaat. Ik vond de can-do-mentaliteit van de Esten wel heel fijn.

10. Welk boek moet de PA-professional gelezen hebben?

Nou, lees vooral boeken ter ontspanning! Dat geldt niet voor elk lobby-boek 😉. Zelf ben ik fan van historische boeken. Ik lees nu het boek De Bourgondiërs. Rasverteller Bart van Loo laat je zien dat het Nederland en België van vandaag in feite één groot lobby-project is van vier generaties Bourgondische hertogen. Zij hebben met oorlog, diplomatie en uithuwelijking de Nederlanden samengebracht. Ook het boek van Jean-Marc van Tol over Cornelis Musch, de griffier der Staten-Generaal, is een fantastisch inkijkje hoe er in de 17^e eeuw al flink gelobbyd werd rond de Haagse hofvijver. Zo zie je hoe lobby de wereld van nu heeft geschapen.